Capitán Fracasa es la novela inmediatamente anterior a la exitosa Otto Pette que dio un vuelco a la novelística de Anjel Lertxundi. Se desarrolla en una zona fronteriza entre Francia e Italia durante los años 60 del pasado siglo; Marsella, Antibes, Ivrea o Ventimiglia, ese tipo de lugares cercanos a la frontera propicios para negocios oscuros y relaciones ambiguas.
La novela arranca con dos imágenes: el símbolo Omega en la rúbrica de un pasaporte y dos aves atacándose a picotazos en el cielo, imagen ésta que parece investida con la fuerza de una profecía. El receptor del mensaje inquietante que augura el pasaporte es un individuo caído en desgracia dentro del entorno mafioso que ha frecuentado, y que se oculta tras varios nombres ficticios: Marcel, Cerdán, Osorio? Pero, ¿quién lo envía? ¿Quién se esconde tras el signo Omega? Los héroes más entrañables de la novela moderna han sido personajes corrientes, complejos y ambiguos. Su heroicidad se reduce a inventariar una a una las experiencias que emergen gracias a la inmersión azarosa en una memoria vapuleada. Nos resulta intolerable una vida sin orden ni sentido: es indispensable su rescate con la ayuda de la ficción. Más aún (si cabe), como ocurre en esta novela, cuando ni siquiera el narrador conoce las razones de su infortunio. No obstante, cuando se le ofrece ese pasaporte cuya procedencia desconoce, cuenta ya con una certeza, sabe que no hay escapatoria posible. En adelante, no le quedará sino el angustioso balance de sus recuerdos. Su objetivo ya no será huir, sino procurar que la muerte no se convierta en simple ceremonia de la nada. Esta es la miserable heroicidad a la que se condena al protagonista de esta novela. El ajuste de cuentas consigo mismo supondría quizás una humilde victoria, no más que una dudosa redención. Iñaki Aldekoa

Ez nuen leihorik ireki behar izan gertatuko zitzaidana ezagutzeko, horixe da eleberriaren lehen perpausa. Martzelinaren bihozkada hori nagusitzen da hasiera-hasieratik; eta nobela zehazki ez dakigun gertakariaren inguruko informazioa antolatzen igaroko da. Baserri giroko trajedia bat da eleberri hau. Indarrean eta afanean oinarritzen den kontakizuna: apostulari baten heriotza du gertaera nagusi. Pertsonaia desberdinen eta ikuspuntu desberdinetan oinarrituz, emakume baten bakardade eta sofrimenduaren ikuspegi sakona eskaini du idazleak. Ikuspuntuaren erabilera erabakigarria gertatzen da. Bernardo Atxagaren Bi Anairekin batera hauxe da 80eko euskal nobelarik lortuena. Sotelo

2012ko uztailaren hemeretzian aldatu zen betiko liburu honetako protagonisten bizitza. Narratzailearen emazteak pankreako minbizia du. Aurrekoaren ifrentzu bihurtuko zaie handik aurrera bizitza, haren erresumako biktima apal izatera pasatuz. Orduantxe sortzen da “Zu”, eta bere eguneroko bizitzak zer ikusi gutxi izango du iraganekoarekin; haren itzala da, ezinbestean barrendu da, zorigaiztoko diagnostikoa eskutan—nola klasikoengan “urrezko abartxoa” itzalen mundurako pasaporte—, bizitza berrira, xumera, zenbatez zinezkoagora, premiak behartuta, intentsoago, tristeago, abailduagora. Bizitzaren dimentsio ezezagun eta berria.
Itzal eta bidelagun ugari aurkituko ditu narratzaileak erresuma berriko galerietan barrena, hala nolaThomas Mann-en Mendi magikoan, Albert Camus-en Izurritean edo Susan Sontag-en liburuetan. Haien protagonistak ere sufrimenduaren biktima izan ziren, eta beraz, erresuma bereko itzalen artean, gaixoen artean, bizi dira. Denen artean eraikiko duten unibertso literarioak dimentsio berria hartzen du, eta hango onkologo, doktore eta erizainak Xabier Letek eremaiz igo behar izan zuen “Enemendi”ko protagonistak bihurtzen dira, nobela liluratu baten protagonistak. Betiere andrearen poz, ilusio eta malkoen atezuan. Baina ez al dago ba salmoetan idatzita Jainkoak guremalko guztiak gordeko dituela? Jakin dakigunean gureak ez direla egongo haien artean, literatura izango dugu kontsolamendu.
Bizitzaren udazkenean sakontzen duen nobela daAnjel Lertxundiren hau, heriotzaren ezinbestekotasuna bizitzaren liluraz hesitu nahi agonikoa.